Medisch advies van een chatbot en deepfakes van artsen
Op het internet kun je veel informatie vinden over gezondheid. Niet alleen op websites maar ook in video’s op sociale media komen medische berichten voorbij. Vaak is dat betrouwbaar, maar toch heeft niet iedereen het beste met jouw gezondheid voor. AI chatbots kunnen helpen, maar is hun advies altijd betrouwbaar? En ben jij weleens een deepfake van een dokter tegengekomen? Robin Peeters is arts en vertelt waar jij op kan letten.
Wie is Robin Peeters?
Robin Peeters is internist aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en daarnaast was hij voorzitter van de Nederlandse Internisten Vereniging. Een internist diagnosticeert en behandelt ziekten aan inwendige organen, zoals de lever, nieren en darmen. Online kun je Robin tegenkomen op de kanalen van DoktersVandaag.
Voordelen van AI chatbots
Robin: ‘Op veel vlakken is ChatGPT super goed. Je kunt er veel van leren. Chatbots geven algemene medische informatie over het grotere geheel. Vergelijk het met de informatie die je vindt op een betrouwbare website of in een brochure uit de wachtkamer. De truc is om te kijken wat dat vervolgens betekent voor elke individuele patiënt. Daar is een arts goed in, maar chatbots zijn dat een stuk minder.’
‘Gelukkig geven veel chatbots aan dat hun informatie algemeen is en dat je over jouw individuele situatie altijd moet overleggen met een arts. Als patiënten ChatGPT hebben gebruikt, merk ik dat het gesprek makkelijker wordt door die waarschuwing.’
Chatbots nieuwe tool
Toch zijn er ook patiënten die anders omgaan met een AI chatbot. Robin: ‘Sommige patiënten zijn ervan overtuigd dat ze een aandoening of ziekte hebben. Dat is eigenlijk niet nieuw. Deze patiënten laten zich moeilijk geruststellen omdat ze bang zijn. Alleen gebruiken zij tegenwoordig ChatGPT om nieuwe argumenten te vinden voor bepaald onderzoek.’
Robin deelt hoe hij daarmee omgaat: ‘Het enige wat ik kan doen is blijven uitleggen waarom dat onderzoek geen zin heeft voor de specifieke situatie van deze patiënt. Testen kunnen ook bijwerkingen of complicaties geven. We doen niet zomaar elk onderzoek. Het moet echt waarde hebben. ’
Door chatbots ongerust of onterecht gerust
Er zijn risico’s als je te veel vertrouwt op de medische informatie van ChatGPT. Robin: ‘De antwoorden van een chatbot kunnen mensen ongerust maken. Of je wordt juist onterecht gerustgesteld. Dat kan gevaarlijk zijn.’
Daarom raadt Robin aan om alleen in algemene zin naar een ziekte of aandoening te informeren. ‘Probeer weg te blijven van jouw specifieke geval. Overleg dat altijd met een arts.’
Een deepfake van Robin zelf?
Een nieuw fenomeen op het internet: deepfakes van artsen. Artsenfederatie KNMG maakt zich grote zorgen. Robin zag nog geen deepfakes van zichzelf: ‘Pointer deed onderzoek naar deepfakes, ook van artsen. Zij vonden video’s van 40 artsen en BN’ers. De lijst kon ik niet vinden, maar ik ga ervan uit dat ik er niet tussen sta. Collega’s van mij wel, helaas.’
Nu herkent Robin medische deepfakes nog wel: ‘Er zit vaak een verdienmodel achter. De deepfake artsen proberen je producten te verkopen. Dat zou een echte arts nooit doen. Want waarom zou Diederik Gommers afslankpillen aanprijzen? Als je dat ziet, moeten de alarmbellen afgaan.’
Is er nog een manier waarop Robin medische deepfakes herkent? Robin: ‘Ze zeggen dingen die niet kloppen. Ik zag een video waarin de deepfake arts zei dat diabetes type 1 niet bestaat, of dat het te genezen is. Ook hoor ik dat zonnebrand kankerverwekkend zou zijn. Dat is allebei echt lariekoek.’
Meer weten over deepfakes? Kijk dan deze video met expert Theo Gevers.
Deepfakes steeds lastiger te herkennen
Maar deepfakes verbeteren en worden lastiger te herkennen. Robin vindt dat verontrustend: ‘Deepfakes zien er steeds echter uit. Het probleem is breder dan alleen voor artsen. We moeten hier als maatschappij iets mee, want dit probleem wordt alleen maar groter. Je weet straks niet meer wat je kunt geloven.’
Als het doel van een deepfake is om geld te verdienen, herken je dat nog wel. Robin: ‘Het is ingewikkelder als het gaat om verwarring zaaien. Dat zie ik bijvoorbeeld gebeuren rond vaccinaties. Uiteindelijk ondermijnt dat het vertrouwen in de wetenschap en daarom neem ik het heel serieus.’
Kom je een video tegen die je niet vertrouwt, dan kun je die rapporteren. Robin: ‘Een grote verantwoordelijkheid ligt ook bij de sociale media platforms. Die wachten vaak veel te lang met video’s offline halen. Dat is niet oké.’
Artsen op TikTok
Robin maakt video’s voor DoktersVandaag, die op Instagram en TikTok staan. Robin: ‘Ik krijg weleens de vraag of je als arts voorlichting moet geven op TikTok. Ik vind dat een rare vraag. Ik wil zoveel mogelijk mensen van betrouwbare informatie voorzien. Je bereikt via sociale media meer mensen dan wanneer je alleen in het Achtuurjournaal te zien bent.’
Maak eigen keuzes, op basis van goede informatie
‘Er zijn veel patiënten die online bang worden gemaakt voor cholesterol verlagende pillen. Zonder dat met hun arts te bespreken, stoppen zij met slikken of beginnen niet eens. Pas als de behandeling dan niet werkt, kom je er als arts achter dat iemand de medicatie niet inneemt.’
‘Ook wordt online gezegd dat de anticonceptiepil puur vergif is. Dat is niet waar. Sommige mensen ervaren bijwerken, maar voor de meeste werkt het heel goed. Het is heftig dat vrouwen ongewenst zwanger raken omdat ze horen dat de temperatuur-methode even betrouwbaar is als de pil.’
Voor Robin is het allerbelangrijkste dat iedereen kiest op basis van goede informatie. ‘Mensen maken hun eigen keuze. Ik zal als arts niemand overtuigen om A of B te doen. Maar ik vind het vervelend als iemand voor B kiest op basis van verkeerde informatie.’
